كسب درآمد از قار چ

در طول دوره تشكيل اندام باردهي بايد به شرايط محيطي توجه بيشتري شود زيرا فاكتورهاي محيطي كه شامل دما، غلظت دي اكسيد كربن و رطوبت نسبي مي باشد همراه با ميزان مشخص و مناسب جريان هوا داراي تأثير بسيار زيادي بر روي تشكيل ميوه مي باشند.

پرورش دهنده نيز فقط مي تواند تعداد قارچ ها و نحوه پراكنش و منتشر شدن آن ها را كنترل نمايد و اين در صورتي است كه ميزان رشد در بستر مناسب و خوب باشد. در صورتي كه تشكيل ميوه ها زير سطح خاك پوششي صورت پذيرد ميزان تشكيل پرورش دهندگان كمتر خواهد بود زيرا بررسي دهيدراته شدن و تنظيم شرايط محيطي سخت تر مي گردد.

قارچ ­ها در طبيعت به شدت فاسد شدني هستند و بيشتر از چند روز پس از برداشت در شرايط كنترل شده قابل نگه داري نيستند. تغييرات فيزولوژيكي و مورفولوژيكي متعددي بعد از برداشت اتفاق مي ­افتد كه باعث مي ­­شوند قارچ ها براي مصرف مورد پسند نباشند. در ميان واريته هاي گوناگون، قارچ هاي دكمه اي بيشتر از سايرين در جهان كشت و مصرف مي ­شوند و اين نوع قارچ ۴۰% از كل توليدات جهان را به خود اختصاص داده است.

با انجام رافلينگ در پرورش قارچ دكمه اي، شرايط محيطي و فيزيكي بر روي بستر ايجاد مي شودكه باعث مي شود ميسيليوم ها به طور يكنواخت در كل خاك پوششي رشد كنند و ريسه هاي قوي به مرحله زايشي ورود يابند. در اين مقاله به رافلينگ در پرورش قارچ دكمه اي و شرايط آن مي پردازيم.

خاكدهي

معمولاً به بذر اوليه توليد قارچ، اسپان نيز گفته مي شود. اسپان يا اسپاون، به اندام هاي رويشي قارچ يا ميسيليوم ها به همراه مواد غذايي زمينه اي همراه آن گفته مي شود. امروزه براي توليد و پرورش قارچ دكمه اي از تلقيح دانه هاي استريل شده غلات با ميسيليوم خالص تحت عنوان اسپان استفاده مي كنند.

مقدمه

در طبيعت قارچ ها براي تكثير و بقاي نسل خود از اسپورها و يا ميسيليوم ها استفاده مي كنند ولي از آنجايي كه اسپورها بسيار كوچك هستند لذا استفاده از اسپورها براي پرورش دهندگان قارچ بسيار مشكل مي باشد و از طرفي تا جوانه زني اسپورها ۸-۱۰ روز طول مي كشد كه در سالن هاي پرورش قارچ در طول اين مدت كمپوست را قارچ هاي رقيب اشغال مي كنند و جايي براي اسپور قارچ دكمه اي باقي نمي ماند.

كمپوست، مخلوط بقاياي حيواني و گياهي است. دليل لزوم وجود اين دو ماده در كمپوست اين است كه در اثر فعاليت ميكروارگانيسم ها، مواد معدني، كربوهيدرات ها و پروتئين هايي كه داخل اين بقايا وجود دارد، به شكل قابل جذب براي قارچ در مي آيد.

در كنار اين مواد، قارچ به ليگنين زياد نيز نياز دارد و براي تامين اين ماده، كاه (مواد گياهي) به اين مخلوط اضافه مي شود. از طرف ديگر، كاه سرشار از سلولز است كه با تجزيه آن، ويتامين هاي مورد نياز قارچ يه داخل مخلوط رها مي شود تا قارچ بتواند از آن استفاده كند.

در دوران پرورش قارچ دكمه‌اي با تهديدات اقتصادي جبران‌پذير و جبران‌ناپذير زيادي روبرو مي‌شويم. يكي از خطرات جبران‌پذيري كه اگر به‌موقع و با تدابير خاص چاره‌ انديشي نشود، جبران‌ ناپذير خواهد شد، آفات و حشرات قارچ دكمه‌اي است.

 در اين مقاله سعي كرده‌ايم كه تمامي روش‌هاي پيشگيرانه و مبارزه با آفات را واضح بيان كنيم. استفاده از آفت كش ­ها، روشي سريع براي مبارزه با آفات است ولي هزينه هاي زيادي دارد در مقابل روش ­هاي بهداشتي و رعايت اصول بهداشتي و روش­ هاي كنترل بيولوژيك روز به روز اهميت بيشتري مي ­يابند.

جلوگيري از ورود حشرات به سالن‌هاي پرورش كار سختي است و هميشه وجود حشرات در سالن‌هاي پرورش قارچ دكمه‌ايامري طبيعي بوده است ولي جهت جلوگيري از تكثير و رشد آن ها رعايت اصول و نكات بهداشتي امري ضروري است.

در جهان افراد زيادي به كشت و پرورش قارچ هاي خوراكي مشغول هستند و امروزه با پيشرفتي كه در زمينه كشت قارچ خوراكي انجام گرفته است، ميزان اشتغال در اين زمينه، چندين برابر شده است.

در ايران نيز توليد قارچ در سال ۱۳۷۰ حدود ۳۰۰ تن بوده است و با همت و تلاش قارچ كاران، در سال ۱۳۹۱ به ۹۳ هزار تن رسيده است. در سال ۱۳۷۰ راندمان توليد قارچ در بستر، حدود ۵ كيلوگرم و سرانه توليد (ميزان مصرف) ۰/۵ گرم بوده است كه اين سرانه مصرف در سال ۱۳۹۱ به ۱/۲ كيلوگرم رسيده است. بر طبق آمار فائو، در پرورش قارچ، بين ۱۹۶ كشور مستقل جهان، ما مقام هشتم را كسب نموده ايم.

قارچ هاي خوراكي كوتاه عمر هستند و عوامل مختلفي مانند لهيدگي و پوسيدگي، آبكي شدن و تغيير رنگ و بوي آن ها، سبب مي شود كه كيفيت قارچ به شدت كاهش يابد و درنتيجه ارزش بازار پسندي خود را از دست بدهد. بنابراين بايد پس از برداشت قارچ، بلافاصله قارچ ها را به سرخانه انتقال داد تا براي فرآوري و يا بسته بندي آن ها تصميم گيري نمود.

 اما لازم است به اين نكته توجه شود كه همه قارچ ها را نمي توان بسته بندي نمود تا به صورت مصرف تازه، به بازار عرضه كرد بلكه بايد ابتدا قارچ ها را درجه بندي و سپس درباره نحوه عرضه آن به بازار تصميم گيري نمود.

۱- درجه بندي قارچ هاي دكمه اي

قارچ هاي دكمه اي را به سه درجه رتبه بندي مي كنند:

۱-۱- قارچ هاي دكمه اي كوچك

۲-۱- قارچ هاي داراي غشا

۳-۱- قارچ هاي بالغ با كلاهك باز

همه ي پرورش دهندگان قارچ دكمه اي با مشكل آفات روبرو هستند اما نكته ي مهم اين است كه بتوانند اين عوامل را شناسايي كنند و متوجه شوند كه هركدام از آن ها در كدام مرحله وارد واحد توليدي پرورش قارچ مي شوند. آفات معمولاً عامل انتقال بيماري‌ها هستند و خيلي سريع تكثير مي‌شوند، بنابراين شناخت دقيق نوع آفات لازم است چون روش كنترل آن بستگي به سيكل زندگي و خصوصيات رشد و نموي آن دارد.

در اين مقاله صرفاً به معرفي آفات و حشرات مهم سالن هاي پرورش قارچ دكمه اي مي پردازيم و در مقالات بعدي به روش هاي مبارزه با آن ها پرداخته مي شود.

آفات به روش هاي زير به محصول آسيب مي رسانند:

• با جلوگيري از رشد ميسليوم ها در بستر رشد
• با توسعه سريع تر در بستر نسبت به ميسليوم هاي قارچ كه رقيب براي موادغذايي بستر محسوب مي شوند.
• با آسيب زدن به ميسيليوم هاي قارچ مثلاً تغذيه از ميسيليوم ها
• با آسيب زدن به خود قارچ ها مثلاً ايجاد تونل يا سوراخ در داخل اندام قارچ ها

بيماري حباب خشك، كه توسط قارچ Verticilium fungicula ايجاد مي شود، يك بيماري بسيار رايج در پرورش قارچ دكمه اي است كه به سرعت انتشار مي يابد. پرورش دهندگان قارچ اكثراً از ابتلاي محصول خود به اين بيماري ترس دارند زيرا اگر ظاهر قارچ مبتلا شده به اين بيماري، شبيه به بيماري لكه باكتريايي است و لذا تشخيص اين دو از يكديگر مشكل است. علائمي كه اين بيماري در نژادهاي مختلف قارچ ايجاد مي كند، متفاوت است اما بايد توجه داشت كه اين بيماري فقط از طريق اسپور انتقال مي يابد. ورتيسيليوم معمولاً بر روي قارچ هاي Agaricus bitorquis ايجاد نمي شود اما شيوع آن در گونه Agaricus bisporus متداول بوده و مي تواند سبب كاهش شديد محصول شود.

علائم ظاهري بيماري

علائم ظاهري كه اين بيماري در قارچ دكمه اي ايجاد مي كند:

• درصورتي كه قارچ در مرحله ته سنجاقي مورد حمله اين قارچ انگل قرار گيرد، قارچ ها به شكل پياز در مي آيند يعني ساقه از كلاهك ضخيم تر و كلفت تر خواهد شد.
• در مراحل بعد از سنجاقي شكل بودن، در اثر توقف رشد سلول هاي مورد حمله، ساقه خميده و كج مي شود.
• نوارهايي از بافت سطحي قسمت هايي كه رشدشان متوقف شده است، پوسته پوسته مي شوند.
• اگر كلاهك مورد حمله قرار گيرد، كلاهك لب خرگوشي پيدا مي كند.
• قارچ هاي مورد حمله، متمايل به سبز شده و اگر آلودگي در انتهاي مراحل رشدي رخ بدهد برجستگي هاي كپه اي سبز رنگ بر روي كلاهك ديده مي شود.
• رنگ كلاهك قهوه اي روشن شده و يا لكه هاي قهوه اي روشن بر روي كلاهك معروف به لكه ورتيسيليوم ديده مي شود.
• اگر آلودگي شديد شود، كلاهك ترك دار مي شود.