اگر قرار باشد هر يك از ما وارد كسب‌وكاري شويم از منابع مختلف اطلاعات جمع‌آوري مي كنيم، اطلاعاتمان را سبك و سنگين كرده و تا نتايج كار برايمان واضح نباشد و از سود كسب‌وكار مطمئن نشويم، وارد آن نمي‌شويم اما دراين بين هستند افرادي كه شهامت داشته‌اند و به خاطر عشق و علاقه وارد كسب و كار مي‌شوند و حتي شايد در اين راه تمام سرمايه زندگي خود را هزينه كنند و امروز صنعت قارچ خوراكي كشور نيز خود را مديون كسي مي‌داند كه با رنج و زحمات زياد اين صنعت را براي اولين بار وارد كشور كرد و ايشان كسي نيست جز مهندس بهروز پيرايش، كسي كه با شجاعت و شهامت همه ي زندگي خود را هزينه اين صنعت نمود.
مهندس بهروز پيرايش را مي‌توان بنيان‌گذار و نخستين توليدكننده قارچ خوراكي در ايران دانست كه زندگي‌نامه جالب و پر نكته اي دارد و تاريخ شفاهي پرورش قارچ در كشورمان محسوب مي شود.
آنچه مي خوانيد بخشي از مصاحبه با مهندس بهروز پيرايش پدر توليد قارچ خوراكي در ايران است كه نام او بي گمان در زمره چهره هاي ماندگار بخش كشاورزي ثبت خواهد شد.
بفرماييد در چه سالي و در كجا متولد شديد؟
از پدري اصفهاني و مادري آذربايجاني تبار در سال ۱۳۱۷ در تهران متولد شدم.
تحصيلات شما چيست؟
تحصيلات ابتدايي و متوسطه را در دبستان جمشيد و البرز گذراندم و آنگاه براي تحصيل در رشته‌ي كشاورزي عازم انگلستان شدم. داراي مدارك ديپلم طبيعي-گواهينامه كشاورزي از كالج سلطنتي انگلستان- ليسانس كشاورزي از دانشگاه ليذر انگلستان هستم.
چرا رشته ي كشاورزي را براي ادامه تحصيل انتخاب كرديد؟
از كودكي عاشق دشت و كوهسار و صحرا بودم. بهترين اوقات زندگي‌ام زماني بود كه براي گذراندن سيزده‌بدر و يا در روزهاي تعطيل تابستان براي گردش و تفريح به خارج از شهر مي‌رفتيم كه در آنجا از ديدن مزارع و باغ‌هاي پرطراوت روح و روانم شاد مي‌شد. آن‌قدر در نحوه رشد و پرورش گياهان و درختان كنجكاو بودم كه از سكوت و زندگي يكنواخت طبيعت هيچ‌وقت حوصله‌ام سر نمي‌رفت. عشق به طبيعت و گياهان عاقبت سبب شد براي ادامه تحصيل رشته كشاورزي را برگزينم و از اين راه به خواسته‌هايم در زندگي برسم.
در انگلستان چگونه با قارچ آشنا شديد؟
در دوران تحصيل در انگلستان هر گاه براي صرف غذا به رستوران مي‌رفتم متوجه مي‌شدم در كنار هر بشقاب خوراكي‌هايي مانند كتلت و استيك، مقداري سبزيجات و قارچ گذاشته شده است. البته اكثر غذاهايي كه در رستوران‌هاي انگلستان عرضه مي‌شد براي من كه دانشجو بودم گران بود. ارزان‌ترين غذايي كه من دوست داشتم املت قارچ بود كه از خوردن آن احساس لذت مي‌كردم و به همين دليل گه گاه كه به رستوران مي‌رفتم املت قارچ سفارش مي‌دادم.
پس از اتمام تحصيلات و بازگشت به ايران كار خود را چگونه شروع كرديد؟
پس از پايان تحصيلات به ميهن بازگشتم تا رؤياهايم را عملي كنم ولي در اين راه با مشكلاتي روبرو شدم. اول اينكه دانستم جز مقداري محفوظات ذهني تجربه ديگري ندارم و ازاين‌رو لاجرم بايد استخدام شوم كه البته باروحيه‌ام سازگار نبود انديشيدم با كمك مالي پدر به پرورش گل و گياه بپردازم كه آن‌هم با بودن باغبانان باتجربه و موفق و سلطه آنان بر بازار گل و گياه، امكان‌پذير نبود.
در آن زمان پس از بازگشت به ميهن وضعيت قارچ در ايران چگونه بود؟
براي اين منظور به چندين رستوران مراجعه كردم ولي متوجه شدم كه آن‌ها از قارچ كنسروي كه از چين يا فرانسه وارد مي‌شد و طعم و مزه قارچ تازه ندارد استفاده مي‌كنند.
چه چيزي باعث شد كه به پرورش قارچ در ايران فكر كنيد؟
پس از آن زمان از خود پرسيدم چرا در ايران قارچ پرورش نمي‌دهند تا نياز به واردات قارچ كنسروي خارجي نباشد؟ از اين رو پس از مدتي تصميم گرفتم در كشورمان قارچ خوراكي پرورش دهم و اين در شرايطي بود كه من در اين مورد هم تجربه و اطلاعاتي نداشتم.
براي پرورش قارچ در ميهن در ابتدا از كجا شروع كرديد؟
فرخ پيرايش پسرعمه‌ام دوستي به نام دكتر خصومي داشت كه يكي از استادان رشته ي باغباني دانشكده كشاورزي كرج بود. به او مراجعه و خواهش كردم هر كتابي را كه در رابطه با پرورش قارچ خوراكي در كتابخانه دانشكده وجود دارد برايم تهيه كند خوشبختانه او هم با مهرباني و گشاده‌رويي تقاضايم را پذيرفت و چندين كتاب جديد و به روز در اين زمينه با نام خودش از كتابخانه گرفت و به من داد.
به‌اين‌ترتيب شب و روز مشغول مطالعه كتاب‌ها شدم؛ و اين موضوع را يادآور شوم اگر زمينه‌هاي علمي كشاورزي را نداشتم نمي‌توانستم از آن كتاب‌ها به نحو احسن استفاده كنم و نتيجه بگيرم. در خانه‌ي خواهرم گلخانه‌اي با محوطه‌ي باز و همچنين زيرزمين وجود داشت كه تصميم گرفتم در آنجا كمپوست توليد كنم و قارچ خوراكي پرورش دهم.
آيا از شما حمايتي شد؟ چه كساني از شما حمايت كردند؟
در اين راستا شركتي به نام قارچ ايران تأسيس كردم و از بانك براي راه‌اندازي آن وام گرفتم.
بذر مادري قارچ را از كجا تأمين مي‌كرديد؟
براي اين منظور بذر قارچ را از انگلستان تهيه مي‌كردم تا اينكه با پيروزي شكوهمند انقلاب اسلامي ورود آن به كشور ممنوع شد و درنتيجه فعاليت‌هاي توليدي شركت كشت و صنعت قارچ ايران كه من تأسيس كردم متوقف شد و اقساط بانك كشاورزي كه در آن زمان با بانك توسعه كشاورزي ادغام شده بود به تعويق افتاد و چندين بار با احتمال تملك شركت توسط بانك كشاورزي روبرو شديم كه خوشبختانه مسئولين وقت بانك با استمهال اقساط بانك شركت موافقت نمودند و من هم در آن شرايط مجبور به توليد بذر قارچ كه هيچ‌گونه اطلاعي از آن نداشتم، شدم.
چگونه توانستيد در آن شرايط بذر قارچ را خودتان توليد كنيد؟
بار ديگر تصميم گرفتم بر مشكلات غلبه كنم و در اين راستا به آزمايش هاي مكرر كه با شكست‌هاي بسياري در توليد بذر قارچ همراه بود مبادرت كردم و سرانجام با تلاش فراوان و آزمون و خطاها موفق به توليد آن شدم. به اين ترتيب قريب به دو سال طول كشيد تا شركت كشت و صنعت قارچ ايران بار ديگر فعال شود و توليداتش را از سر گيرد.
در اين مدت شركت به علت ركود توليد آسيب ديدن تأسيسات و پرداخت حقوق ديركرد كارگران آموزش‌ديده، با ضرر و زيان‌هاي قابل توجهي روبرو شد كه براي جبران آن‌ها مجبور به فروختن خانه موروثي‌ام شدم و در عين حال ممنوعيت ورود بذر قارچ به ايران را به فال نيك گرفتم و كوشيدم در راه خودكفايي كشورمان در توليد قارچ خوراكي گام‌هاي بلندي بردارم.
موفقيت شركت كشت و صنعت قارچ ايران در توليد بذر نه‌تنها براي اين شركت بلكه براي صنعت پرورش قارچ خوراكي در ايران موفقيت چشمگيري محسوب مي‌شد چراكه ديگر توليدكنندگان اين امكان را به دست آورده بودند كه از دانش علمي و اطلاعات ما در پرورش قارچ بهره‌مند شوند و اطلاعات لازم را به دست بياورند. امروزه بسيار خوشحال و خرسندم كه مهندسان كشاورزي در واحدهاي توليدي قارچ خوراكي فعاليت دارند و محصول قابل قبول را برداشت مي‌كنند.
با توجه به اينكه شما يك محصول جديد را وارد ايران كرديد، چگونه محصول خود را مي‌فروختيد؟
قارچ خوراكي توليدي من در حجم و مقدار محدود به بازار عرضه مي‌شد. من كه مطابق دستورات كتاب‌هاي توليد قارچ پيش مي‌رفتم و به يك توليدكننده تبديل مي‌شدم مختصر محصولاتم را حوالي سال ۱۳۴۷ به خيابان استانبول تهران مي‌بردم و كيلويي ۱۵۰ ريال به فروش مي‌رساندم كه در اين حين با مشكلاتي روبرو مي‌شدم كه راه‌حل‌هايش را نمي‌دانستم.
آيا بازديدي هم از واحدهاي توليدي خارج از كشور داشته‌ايد؟
بله دست بر قضا دختر شيرخواره‌ام بيمار شد كه براي مداوايش به‌اتفاق خانواده عازم انگلستان شديم و اين فرصتي برايم فراهم آورد تا در مدت اقامتم در آن كشور بتوانم به عضويت انجمن قارچ كاران انگلستان درآيم.
در آن مدت اغلب مواقع از مزارع قارچ كاري انگلستان بازديد مي‌كردم و اشكالاتم را با توليدكنندگان قارچ آن كشور در ميان مي‌گذاشتم و آن‌ها هم با روي خوش و صميمت مرا راهنمايي مي‌كردند.
آيا قبل از شما هم تلاشي براي توليد قارچ در ايران شده بود؟
در بازگشت به تهران با شخصي آشنا شدم كه با اعتقاد به اين كه قارچ طلاي سفيد است در يك مرغداري متروكه در ابتداي جاده چالوس اقدام به كشت قارچ كرده بود و كه چون اطلاعاتش در اين زمينه كم و ناقص بود در كشت قارچ شكست‌خورده و متحمل ضررهايي شده بود.
من با او شريك شدم و با اندك سرمايه‌گذاري سالن‌هاي مرغداري را به سالن‌هاي مناسب براي كشت و توليد قارچ خوراكي تبديل كرديم كه به موفقيت‌هايي نيز رسيديم. تا آنجا كه پس از ۲ سال فعاليت و گذران زندگي تصميم گرفتيم واحد پرورش قارچ مدرن و پيشرفته‌اي بسازيم.
آيا براي تأسيس واحد پرورش قارچ مدرن و پيشرفته هم از شما حمايتي صورت گرفت؟
در سال ۱۳۴۹ با ارائه طرح مبسوطي از بانك كشاورزي آن زمان تقاضاي وام كرديم كه چون مسئولين وزارت كشاورزي و بانك كشاورزي از توليد قارچ اطلاعي نداشتند حاضر نبودند چشم بسته پرداخت وام ما را تصويب كنند؛ اما با تلاش و پشتكار بي‌وقفه و رفت‌وآمدهاي بسيار ما سرانجام طرح ما را پذيرفتند و براي تأسيس واحد توليد قارچ به ظرفيت ۳۰۰ تن در سال به ما وام پرداخت كردند.
با استفاده از اطلاعات جديد و به روز كه از طريق آبونمان شدن از انجمن قارچ كاران انگلستان دريافت مي‌داشتيم به‌تدريج و در هر مرحله از فعاليت‌هايمان به دانش و تجربه‌ي تازه‌اي دست مي‌يافتيم و از آن‌ها سود مي‌جستيم.
مصرف قارچ در آن زمان چگونه بود و عكس‌العمل مردم با محصول شما چگونه بود؟
آن روزها مصرف قارچ در ايران بسيار پايين بود و مردم آن را نمي‌شناختند درنتيجه قارچ در سوپرماركت‌هاي بزرگ كه محل خريد خارجيان بود، به فروش مي‌رسيد. در آن شرايط تقاضا براي قارچ كمتر از عرضه بود و تا اينكه به‌تدريج مصرف قارچ در ايران افزايش يافت و به ميزان امروزي رسيد.
چگونه توانسته‌ايد بر مشكلات پايه‌گذاري قارچ در ايران موفق شويد؟
واقعيت اين است كه در ابتداي امر با مشكلات زيادي روبرو مي‌شدم و مي‌كوشيدم با تحقيق و آزمايش‌هاي مكرر براي هر مشكل راه‌حل مناسبي بيايم. پس از راه‌اندازي واحد توليد قارچ نيز اگر سودي به دست مي‌آورديم با هزينه‌هاي بيشتر صرف تحقيقات مي‌شد و در پايان كار نفعي باقي نمي‌ماند.
در يك عبارت مي‌توانم خلاصه كنم كه شركت كشت و صنعت قارچ ايران بيشتر يك مركز تحقيقاتي بوده و خوشبختانه توانست راه را براي فعاليت علاقه‌مندان توليد قارچ در كشورمان هموار كند تا آنجا كه در حال حاضر واحدهاي توليد قارچ خوراكي در اكثر استان‌هاي كشور فعال هستند.
در مورد خواص قارچ و مصرف آن به مردم، چه پيشنهاد‌هايي داريد؟
متأسفانه هنوز بسياري از افراد جامعه از خواص متعدد قارچ خبر ندارند كه اين امر ضرورت اطلاع‌رساني بيشتر رسانه‌هاي گروهي به مردم در مورد ارزش غذايي بالاي قارچ را مي‌رساند. به‌طوركلي مي‌توان گفت كه ارزش غذايي قارچ‌هاي گوناگون تقريباً معادل سبزيجات است.
در حال حاضر دوران بازنشستگي را چگونه مي‌گذرانيد؟
من باوجود ۳۸ سال فعاليت درزمينه ي تحقيق و توليد قارچ خوراكي با كوله باري از تجربه‌هاي ارزشمند خود را بازنشست كرده‌ام ولي همچنان به تحقيق و مشاوره مي‌پردازم.
ايشان در حال حاضر يكي از اعضاي فعال انجمن پرورش دهندگان قارچ خوراكي ايران هستند و در انجمن با مشاوره و بازديد همچنان در اين عرصه فعاليت مي كنند.
اين مصاحبه به صورت مكاتبه اي با جناب آقاي مهندس پيرايش صورت گرفت. در پايان براي ايشان طول عمر همراه با صحت و سلامتي از خداوند منان خواستاريم و ان‌شاءالله سال هاي پياپي تجربيات گرانبهاي خود را به طالبان اين رشته منتقل نمايند.
- دوشنبه ۱۹ مهر ۹۵ ۱۱:۰۶
- ۳ بازديد
- ۰ نظر