شوك دهي در پرورش قارچ دكمه اي

در پرورش قارچ دكمه اي، مرحله شوك دهي با ورود هواي آزاد به داخل سالن غلظت گازكربنيك به حدود ۱۰۰۰ تا۱۵۰۰ ppm و دماي كمپوست از ۲۵ تا ۲۳ كاهش داده مي شود.

هدف از پايين آوردن دما و هوادهي متوقف كردن رشد ميسليوم ها و ايجاد تمايل در ميسليوم براي ورود به فاز زايشياست.

شرايط محيطي در مرحله شوك دهي قارچ دكمه اي

در زمان شوك دهي قارچ دكمه اي سه عامل دما، رطوبت و co₂ مهم است.

دما

يكي از فاكتورها در شوك دهي پايين آوردن دما است كه در مدت حدود ۳ روز اين عمل به مرور انجام مي گيرد تا رشد رويشي به زايشي تبديل شود. ميزان پايين آوردن دما بستگي به واريته دارد. در سالن هاي مجهز پرورش قارچ دكمه اي دماي ۱۹درجه شوك دهي انجام مي شود.

co₂

در زمان قبل از شوك دهي غلظت co₂ بالا و ppm 2000 است كه بايد در زمان شوك دهي به مرور غلظت co₂ كاهش يابد.

رطوبت

رطوبت در روزهاي اول شوك دهي قارچ دكمه اي به منظور حفظ و زنده نگه داشتن ريسه ها بايد بالا باشد.

از شروع هوادهي تا نخودي شدن پين ها رطوبت محيط تا ۹۷% در نظر گرفته مي شود، چرا كه پايين بودن رطوبت محيط باعث آسيب رسيدن و زرد شدن پين ها و در نهايت مرگ آن ها را به دنبال خواهد داشت.

با كاهش دما، ايجاد گره ها، ته سنجاقي ها و پين ها انجام مي گيرد. با توليد نخودي ها كاهش رطوبت محيط انجام شده تا رشد آن ها افزايش يابد.

روش هاي شوك دهي

آهسته و به صورت تدريجي

در اين روش رشد ميسليوم ها متوقف نشده و درون خاك ادامه پيدا مي كند و تشكيل پين ها به تدريج و طي چند روز انجام مي گيرد. اين روش موجب تشكيل پين هدهاي كمتري خواهد شد.

با سرعت و كاهش ناگهاني

در اين حالت رشد رويشي متوقف شده و تمام پين ها به صورت يك دفعه اي تشكيل مي شوند. اين روش بيشتر جهت برداشت مكانيكي انجام مي گيرد.

روش هاي هوادهي

توسط دستگاه مكنده

دراين روش هواي تازه با دماي مناسب به وسيله مكش از داخل راهرو به داخل سالن انجام مي گيرد. عيب اين روش در اين است كه رطوبت مورد نياز تأمين نخواهد شد.

توسط دستگاه دمنده

در اين روش جريان هوا به وسيله يك كانال مركزي همراه با هواي تازه و رطوبت به داخل سالن پرورش قارچ انجام مي گيرد و رطوبت مورد نياز تأمين مي شود.

توسط دستگاه مركزي

در اين روش به صورت كنترل شده هواي آزاد و هواي در گردش مخلوط و وارد سالن مي شود.

در صورت بروز هرگونه مشكل در هوادهي، مانند عدم ورود اكسيژن به داخل با عدم خروج co₂ تأثير منفي بر روي محل، زمان و شكل اندام هاي باردهي قارچ ايجاد خواهد شد.

با انجام شوك دهي سلول هاي پريمورديا تشكيل مي شود، لذا براي تشكيل اين سلول ها شرايطي لازم است كه در زير مطرح مي شود:

۱- تأمين هواي تازه اكسيژن دار و خارج نمودن co₂  از داخل سالن

۲- تنظيم دماي كمپوست

۳- تنظيم رطوبت سالن

در صورتي كه اين شرايط فراهم نشود و تهويه مناسب در سالن انجام نگيرد، رشد ميسليوم ها ادامه يافته و يك لايه ميسيليومي كه مانع نفوذ آب به داخل خاك مي شود، تشكيل مي گردد، به اين ترتيب ته سنجاقي ها تشكيل مي شود، ولي رشد نمي كنند و كاهش بازدهي را به دنبال خواهند داشت.

 در صورتي كه پايين آوردن دما و تهويه سالن به صورت سريع انجام گيرد، افزايش تعداد اندام هاي قارچ در سطح را به دنبال خواهد داشت كه باعث كاهش كيفيت قارچ خواهد شد.

پين هاي سنجاقي بعد از چند روز به قارچ هاي نخودي تبديل شده و اين رشد به ميزان رطوبت محيط و دما بستگي دارد.

براي تبديل شدن ته سنجاقي ها به نخودي بايد مراحل زير انجام گيرد:

۱) دماي كمپوست ۱۹ درجه سانتي گراد

۲) تنظيم رطوبت به ميزان ۸۵ تا ۹۰%

۳) تهويه سالن به صورتي كه co2 سالن از ۵۰۰۰ ppm در زمان هوادهي به ۱۰۰۰ تا ۱۲۰۰ ppm برسد.

تحقيقات نشان داده در دماي حدود ۱۹ تا ۲۰ درجه سانتي گراد يك پين ته سنجاقي در حدود يك هفته بالغ شده در صورتي كه دما به حدود ۱۰ درجه برسد، اين زمان به ۲۰ روز افزايش پيدا مي كند.

در اين زمان كاهش ميزان co₂ داخل سالن نيز بسيار مهم مي باشد.

در صورتي كه تهويه مناسب نبوده و غلظت co₂ بالا باشد، عوارضي بر روي قارچ ايجاد مي شود كه مي توان به چند نمونه اشاره كرد:

۱) ظهور قارچ با ساقه هاي بلند و قاعده منظم

۲) قارچ ها فاقد كلاهك بوده و رشد آن ها كند مي شود.

۳) رشد رويشي ميسليوم ها ادامه پيدا مي كند و حالت استروما در سطح بستر ديده مي شود.

همچنين پايين بودن بيش از حد co₂ عوارضي دارد كه در زير به آن ها اشاره مي شود:

۱) تعداد پين ها زياد مي شود.

۲) به دليل اختلال در رشد وزن قارچ ها سبك تر از حد معمول مي شود.

افزايش ميزان co₂ در سالن در مرحله شوك دهي و پايين بودن تهويه سالن باعث

۱) افزايش رشد ريسه ها

۲) كاهش تعداد پين ها خواهد شد.